PARTY
POLITICS LEH KRISTIANNA
(Party
Politics & Christianity)
Rev. Dr.
Zaichhawna Hlawndo
‘Thattheihmiahlohna
Bawm Party Politics’ tih leh ‘Party
Politics leh Corruption’ tih kan ziak tawh a, tun tumah chuan ‘Party
Politics leh Kristianna’ tih thupui kan bihchiang dawn a ni. Kan hriat tlan
angin Zofate chu Kum 1894 a Zosap missionary ten min thutchilh atangin
Kristianna chuan kan nun pumpui mai chu a rawn thlak danglam tih mai tur a
ni. Ziak leh chhiar tur hawrawp pawh nei
nei tawh lo a kum tam tak awm tawh kha A,Aw,B te min rawn siam sak a. Zirna
hmangin khawvel tukverh min dah tir a.
Hriselna lamah bung thar kaiin Dawmdawiin te min din sak a. Eizawnna
lamah pawh rahbi thar kan kai nasa. Vantlang nundan pawh nasa taka inthlakin
khawtlang rorelna pawh a in thlak danglam nasa hle. Zawlbuk chu Biakin in a
rawn thlak a, Lal leh upate rorelna pawh zawi zawiin Pastor leh Kohhran upate
kutah a awm chho tiin a sawi theih awm e. A tawp a tawpah phei chuan lal leh
upate rorelna zawng zawng chu thiah a lo ni ta nghe nghe. Tun tumah hian ram
rorelna Party Politics leh Kristianna bik kan thlur bing dawn avangin thildang
chu sawi thui lutuk lo mai ang.
Kan party politics neih leh Kristianna hi kalkawp tur
a ni reng em? Lalpan ‘ I pianna ramah kir tawh rawh” ti a
min kohna chhangin kum 2016 ah England atangin ka rawn haw a. Tlai khat chu kan
kohhran tawngtai inkhawmah nu pakhat
thlaraumi deuh chuan dingin thu a sawi a. “Pu Zaichhawn, politics ah te
hian i in hmang ve mai mai ange aw! Pathian mi i ni a, hetiang thil bawlhhlawh
ah hian in hnamhnawih ve miah suh”
tiin mipui hmaah thu a sawi a. He a thusawi hi ka nupui Rohlupuii
politics a tiharhtu a ni tlat thung a, ina kan haw hnu ah heti hian a sawi“Heti
tak hian Mizoram politics chu a lo tawp a nih si chuan siamthat hna thawk turin
Pathian mite chuan theihtawp chhuah a ngai hle a lo nih hi” a ti. Kan
party politics kalpui dan a that loh avang leh kan Kristianna leh Bible zirtirna
nen a in mil loh avangin Kohhran mite chuan in hnamhnawihna turah kan ngailo a lo
ni. Kohhran pulpit a party politics sawi chu Pathian pawisawina ang tluk
deuhthaw a ngaite pawh kan awm niin a lang. Chutih rual chuan politician zawng
zawng deuhthaw chuan Pathian thu kan sawi a, Pathian thu hmangin politics chu
kan khel leh bawk si. Kohhran member leh kohhran mite vek kha party politics a
inhnamhnawihte chu kan ni leh bawk si. Thil kalkawp lo tur leh kalkawp theilo
ni a kan ngaih kha lohtheihlohvin a kal kawp mek bawk si. Kohhran member tha
tak, Kohhrana Pathian thu awih tak te khan Party Politics ah chuan Pathian thu
an awih leh thei silo tihna a ni. ‘Politics
leh Kristianna’ chu then hran tum mahila thil inkawplotheilo a ni bawk si.
Chuti a nih chuan a kalkawp lohna chhan chu kan chhuichhuah a ngai ta tihna a ni.
Kan Party politics neih leh Kristianna kal kawp thatloh dan chu enge ni ta le? A
hmasa berah chuan Party politics chu lal
leh thuneih inchuhna a ni. Chu lal leh thuneih inchuhna chu kan Bible chuan
kan buan te, kan hmelma a tih a ni. Ephesi 6:12 ‘ Kan buante hi tisa leh thisen
an nilo, lalna te thuneihna te, he
khawvela thim chunga roreltu leh van hmunah thlarau sual awm te an ni zawk’ tih
kan hmu . Heta lalna leh thuneihna a sawi hi Pathian atanga chhuak nilo,
Pathian tellova lalna leh thuneihna sawina a ni. Pathian thu ang nilo, Pathian
duhdan pawh nilo, Pathian rawn miah lova mihringin lal leh thuneih kan
inchuhna, thlarau sualin mihringte hmanga ro a relna sawina a ni. Thim chunga
roreltu leh van hmuna thlarau sualte’n mihring fate min awpbehna sawina a ni.
Kohhran rorelna ah hruaitute, thuneitu, mawhphurtute leh mipuite min enkawltu
tur kan thlang thin. Chu inthlanna chu Pathian thil, Pathian ta a ni tiin
thianghlim taka kalpui kan duh thin. Engatinge ram roreltu tur kan thlanah hian
chutiang chuan kan tihve theih loh kan tih chuan a chhanna awlsam ber chu-Kan party politics neih leh buaipui hi a
Kristian loh vang a ni.
Party politics tuna kan neih mek hi chu mihringte
indona a ni. Kristianna chu mihringte hmangaih inremna leh siamtu Pathian nena
inremlehna a ni. Kohhranin kan buaipui
leh party hovin kan buaipui a in ang tlat lo. Kristianna ah chuan misual
chhe lailet derte pawh ngaihdamna leh khawngaihna a chhandamna kan tuipui a.
Kan fellohna leh tlinlohna zawng zawng pawh Kross tarmit hmanga min hmuh tlin
tawhna a ni. Party politics chu a tha thei ang bera kan tihte pawh a chhe thei
ang bera in hmuh sakna, in sawiselna leh phuba lakna vek a ni tih mai tur a ni.
Tunlai phei chu midangte thil tihsual sawi chhiat mai pawh duh tawk lovin kan
in hal siak vel mek chu a nih hi. ‘Miin i chunga an tih a I duh tur ang bawkin
mi chungah pawh tive rawh’ tih chu a letlingin kan hmang a, miten kan chunga an
tih ve tura kan duh loh hlir hi tih kan
tum ta emaw tih tur a ni. Biakin ah ‘Aw hmangaihna ava mak em tih chu ka hla nise’
ti a lam dial dial te kha Biakin pawnah chuan misual chhe lailetderah kan inpuh
leh bawk si. A mihring chu a pangngai vek kha kan ni a, mahse kan awmna Bawm –Party
Politics bawm leh Kohhran bawm a zir khan – ‘leh lama awr sen leh lehlama awr dumin’ kan awm kual vel ni berin a
lang.
A tawp bera ka sawi duh chu heta tang hian khawnge kan
kal zel dawn tih hi a ni? Party politics leh Kristianna hi kan duh leh mamawh,
a tellova kan awm theihloh, kan nihna leh kan awmna tur ve ve a nih tlat si
chuan engtin nge inrem taka kan kal tir tak ang tih hi a ni. Tuna kan awm danah
hi chuan ‘Changela sawi bel tum ang
deuhvin Party politics leh Kristianna chu kan suihfin thei rihlo chu a ni ber
mai. Pathian thu zirmi te chuan ‘Engkim chungah Pathian kan dah lal tur a
ni’ tiin an sawi thin. Tuna Party politics kan kalpui mekah hian Pathian thu
nena inmillo leh inremlo te hi kan paih vek a ngai tihna a ni. Politics ah
Pathian Lal Ram a thlen a ngai a, kan party system, Party kalpui dana Pathian
duhloh zawng kan hnawl ngam vek a ngai dawn tihna a ni. Chuti a nih chuan tuna kan party politics bawm neihlai hi chu a
thalai a awm lo tih mai tur a ni a. A bawm chawp hian halral vek a, Bawm thar
hlak ‘ Pathian Thlarau Thianghlim lal berna tur Bawm kan siam a ngai tihna a
ni. Kan Politics bawm a thianghlim hunah kan politics pawh a thianghlim ang a,
politician ho pawh kan thianghlim tawh dawn a ni. Politics leh Pathian indo tir
tawh lovin, Politics neitu Pathian kutah kan ram leh hnam kan dah tawh zawk ang.
Amah Pu Rokungan ‘ Kan ram kan hnam min hruaian nang chauh kan thlang a che’ a
tih kha a takin a thleng thei tawh ang.